Geographies of Freedom

Geographies of Freedom is een veelzijdig onderzoeksproject dat Egbert Alejandro Martina en Miguel Peres dos Santos hebben geïnitieerd en ontwikkeld. Martina licht toe dat het een gezamenlijke verkenning is van de manieren waarop architectuur, het recht en geografie ons begrip en onze ervaring van ‘vrijheid’ vormgeven. Het doel van Geographies of Freedom is om conventionele opvattingen van vrijheid ter discussie te stellen, bijvoorbeeld door te belichten dat wie er beschouwd wordt als een vrij subject bepaald wordt door de dynamiek tussen ras, architectuur, recht en geografie; op welke manier zijn architectuur, de wet en geografie ingezet om de ruimtelijkheid van vrijheid te handhaven?

De rol die architectuur speelt in het ondersteunen van het vermogen van de wet om ruimtes te scheppen wordt inzichtelijker wanneer je stilstaat bij de manieren waarop vrijheid is verbeeld, getheoretiseerd en bij wet is vastgelegd. Meer dan alleen een juridische status of specifieke toestand, stellen Martina en Peres dos Santos, is het hele idee ‘vrijheid’ vooral ook een ruimtelijk construct dat van cruciaal belang is bij het ordenen en beheersen van politieke ruimte. Het is in essentie een concept dat uitdrukking geeft aan onderlinge relaties in de ruimte en aan machtsverhoudingen. We kunnen vrijheid zelf zelfs beschouwen als een vorm van architectuur – niet zozeer in de zin van een architectonisch object, maar in de betekenis van de productie en reproductie van ruimte. De architectuur van wetten en regelgeving vormt letterlijk sociale ruimtes waarbinnen vrijheid als ruimtelijk kan worden ervaren. Het ruimtelijke aspect blijft desalniettemin een belangrijke maar vaak verwaarloosde dimensie van het recht. Tegelijkertijd zien Martina en Peres dos Santos – vrij naar sociaalwetenschapper Nikolas Rose – als een “overheidslogica – een verzameling ingrepen om individuen mee aan te sturen door te produceren, moduleren en reguleren wat zij dachten dat hun vrijheid was.”

Het evenement van 5 september volgt op een reeks onderzoeksbijeenkomsten die bij Het Nieuwe Instituut georganiseerd werd en een bijeenkomst waarbij het vijftigste jubileum van de Trinta di Mei opstand werd herdacht. De initiatiefnemers van het project houden ook het blog Geographies of Freedom bij, waar de vraagstukken die in het project worden behandeld verder worden uitgediept en uitgedragen.

Het video-essay werd mede mogelijk gemaakt door het Mondriaan Fonds.

Verwante programmering bij Het Nieuwe Instituut

De huidige tijd wordt gekenmerkt door radicale technologische, economische, culturele en sociale veranderingen. Het Nieuwe Instituut wil deze snel veranderende wereld in kaart brengen en zichtbaar maken, en tegelijkertijd de discussie bevorderen over onderwerpen gerelateerd aan het ontwerpveld. Het instituut stelt dat het vormgeven van een samenleving een ontwerpvraagstuk is. Het streeft er dan ook naar om designpraktijken te promoten die op basis van alternatieve ethische beginselen proberen om de bestaande uitputtingsdynamiek te transformeren tot niet-racistische, niet-uitbuitende vormen van samenleven en bestaan.

Egbert A. Martina heeft vaker bijgedragen aan het programma van Het Nieuwe Instituut, onder meer aan de publicatie die verscheen bij Work, Body, Leisure, het Nederlandse paviljoen op de Biennale Architettura 2018. Martina’s werk werd in het zelfde boek aangehaald door Amal Alhaag. Martina was tevens te gast bij de eerste editie van het tweedelige debat Decolonising Design.

Het Nieuwe Instituut probeert actief bij te dragen aan het dekolonisatiedebat. Programma’s en activiteiten die de afgelopen jaren in dat kader hebben plaatsgevonden zijn onder meer Decolonising Bots, dat resulteerde in een  essay van Florence Okoye, Archive Explorations: A Decolonial Gaze, en de Reading Rooms Notes on a Virginia State: Architecture and Race in Jefferson’s America door Mabel Wilson en The Afterlife of Soil door Christina Sharpe.

In het kader van de tijdelijke academie Neuhaus is het werk Premium Connect te zien, waarin kunstenaar Tabita Rezaire ook dit soort vragen aansnijdt.

In september 2019 krijgen deze projecten en gesprekken een vervolg, wanneer Otero en 2018 fellow Malique Mohamud een workshop organiseren waarin zij “reageren op identiteit, macht, en vormen van representatie binnen de ruimte van de tentoonstelling, de culturele instelling en daar voorbij.”