"Waarom blijft Mars de mensheid fascineren? Zien we Mars als stuk natuur, een toevluchtsoord voor de mens, vergaand technologisch experiment of een oord om grondstoffen te delven?" Op 11 mei 2017 gaf Klaas Kuitenbrouwer een lezing getiteld Gardening Mars tijdens het Thursday Night Live! event _Making Up Mars_. Het onderzoek Gardening Mars waar Kuitenbrouwer aan werkt zal zich later dit jaar manifesteren als tentoonstelling in Het Nieuwe Instituut.
Gardening Mars gaat over terraforming Mars. Meestal wordt daarmee bedoeld de fysieke en biologische transformatie van een hemellichaam tot een omgeving die geschikt is voor Aards leven. Gardening Mars begint echter vanuit de waarneming dat aan deze fysieke interventie nog een andere - culturele- fase voorafgaat. Vóór er überhaupt een ingreep op een andere planeet ontworpen kan worden, moet die eerst verbeeld worden als tweede, andere Aarde. Dat is waar terraforming begint. In deze zin is Mars het meest langdurig en meest instensief geterraformde hemellichaam dat we kennen. In onze gedachten in Mars al eeuwen bewoonbaar.
Gardening Mars kijkt naar de huidige ontwikkelingen in terraforming Mars. Aanleiding is de verhoogde dynamiek van de laatste jaren rondom menselijke bewoning van Mars en de menselijke kolonisatie van de ruimte als gevolg van het energieke optreden van nieuwe private spelers in de ruimtevaart als SpaceX and Blue Origin, naast de tradionele partijen als NASA, ESA, en Roscosmos. Huidige noties van terraforming Mars staan onder invloed van Aardse ontwikkelingen als de klimaatcrisis; de twijfel of technologische ontwikkeling nog hetzelfde is als 'vooruitgang', en het onrustbarende besef dat een alternatief nodig is voor het kapitalistische paradigma van eeuwigdurende groei, zonder dat dit voorhanden lijkt te zijn. Het idee van menselijk bestaan op Mars fungeert hierbij als motor voor speculatie over mogelijke toekomsten. Maar in deze mogelijke toekomsten is goed de continuering te herkennen van praktijken die op Aarde problematisch zijn geworden. Gardening Mars is hierrmee ook een oproep tot een meer radicale, geïntegreerde vorm van verbeelding, waar ook op Aarde behoefte aan is.
Gardening Mars toont verschillende hulpmiddelen en attributen die (op Aarde) worden ingezet om het leven op Mars te simuleren en te verbeelden en gaat in op vier verschillende frames die in de huidige praktijk van terrafroming te identificeren zijn. Het meest klassieke frame is het beeld van Mars door de ogen van de wetenschap: Mars als onaangeraakte Natuur, die bestudeerd en geobserveerd moet worden, maar zo min mogeijk moet worden veranderd. Ten tweede wordt Mars steeds vaker opgevoerd als toevluchtsoord - een planeet B, waarbij aan de ene kant mensen voor de onderhang behoed kunnen worden door op Mars te kunnen voortleven, en waarbij ecologie wordt gereduceerd tot niets meer dan menselijke 'life support'. Techno-utopisten, singularisten en transhumanisten voeren daarnaast Mars op als ruimte voor radicaal technologisch experiment, en voor een volgende stap in menselijke evolutie. Ten slotte wordt er ook nu al het nodige kapitaal geinvesteerd in de expansie van de Aardse economie over het zonnestelsel. Mars treedt hierin op als als als wingewest voor metalen maar ook voor water en methaan. Behalve als te ontwikkelen (post)menselijk woonoord, figureert Mars ook als belangrijke toekomstige hub in een interplanetaire economie, die op Aarde zeldzaam (geworden) metalen wint uit de asteroïden gordel.
Deze lezing was onderdeel van Thursday Night Live! Making Up Mars evenement op 11 mei 2017. Lees ook een interview met Jorge Vago (project scientist van het Exo Mars project).
Klaas Kuitenbrouwer
Klaas Kuitenbrouwer is expert digitale cultuur bij Het Nieuwe Instituut en houdt zich bezig met relaties tussen mediëring, technologie en cultuur. Momenteel werkt hij aan het onderzoek Gardening Mars dat zich in 2018 zal manifesteren als tentoonstelling in Het Nieuwe Instituut. Making Up Mars is onderdeel van de onderzoeksprojecten Symbiotic Machines for Space Exploration (SyMSE) van Willem de Kooning Academie, Vrije Universiteit (VU), Amsterdam, Cefet/RJ en European Space Agency (ESA) en Gardening Mars van Het Nieuwe Instituut.