Er zijn in Nederland bijna 400 straten, lanen, pleinen en stegen vernoemd naar prinses Irene. Samen vormen deze ‘Irenestraten’ een soort steekproef van de woningbouw van de eerste twintig jaar na de Tweede Wereldoorlog, toen er in korte tijd en met beperkte middelen een enorm aantal betaalbare woningen moest worden gebouwd. Leo van den Berg en Madeleine Steigenga publiceerden in 2019 een gelijknamig boek, dat tegelijkertijd een verslag is van hoe het de straten sinds hun aanleg is vergaan én een pleidooi voor de erkenning en het behoud van dit ondergewaardeerde erfgoed.

Eenheid in verscheidenheid

Van den Berg en Steigenga geven een beeld van de grote verscheidenheid aan bouwvormen die zij in deze doorsnede van wederopbouwstraten zijn tegengekomen. Per bouwvorm - rijtjeswoningen, 2-onder-1-kappers, appartementen en vrijstaand - geven ze aan de hand van een snelle opeenvolging van foto’s een beeld van ‘eenheid in verscheidenheid’. Van traditionele tot modernistische woningbouw, van klein tot groot en van rustige woonstraatjes tot hoofdverkeerswegen.

Ingrijpende veranderingen

Vervolgens behandelen Van den Berg en Steigenga de geschiedenis van de bouw en de dynamiek waaraan deze straten daarna zijn onderworpen: ze gaan in op aanpassingen aan de openbare (al dan niet groene) ruimte, mede door het toenemende autogebruik, de veranderende manier waarop bewoners voortuinen inrichtten en gebruikten, uiteraard op verbouwingen aan de woningen zelf, maar ook op sloop en nieuwbouw.

Het lot van onze Irenestraten

Onder begeleiding van Dirk van den Heuvel (Universitair hoofddocent aan de TU Delft en tevens hoofd en mede-oprichter van het Jaap Bakema Study Centre in Het Nieuwe Instituut) verkennen de auteurs samen met het publiek de mogelijkheid hun onderzoek in te zetten als uitgangspunt bij het beantwoorden van actuele vragen. Wederopbouwhuizen zijn bijvoorbeeld een vertrouwd gezicht in Nederlandse wijken, maar hebben aantoonbaar vaak plaats moeten maken voor vervangende nieuwbouw. Een grafiek van de bouwjaren van alle Irenestraat-woningen maakt duidelijk welk aandeel daarvan op dit moment nog uit de vroege en latere wederopbouwtijd dateert. Wat is de toekomst van deze mogelijk verouderde woningvoorraad, die veelal eigendom is van woningcorporaties? Zijn er alternatieve manieren om de straten toekomstbestendig te maken zonder dat dit ten koste gaat van erfgoed? Er zijn bovendien opvallende parallellen te trekken tussen de wederopbouwtijd en de huidige situatie: er bestaat opnieuw grote vraag naar betaalbare woningen terwijl er veel beperkende factoren zijn om veel en snel woningen te bouwen. Wat zijn de lessen uit de alledaagse werkelijkheid van de Irenestraten?

Thursday Bite

Eet voorafgaand aan de Thursday Night Live! een hapje mee met sprekers, gasten en medewerkers van Het Nieuwe Instituut. Het Nieuwe Café biedt om 18:00 een lichte, vegetarische maaltijd. Dinervouchers à € 7,70 zijn tot een dag tevoren te krijgen via de Tickets-link op deze pagina.

Word Member

Word Member van Het Nieuwe Instituut en steun onze missie om het brede en veranderlijke speelveld van design te verkennen. Members hebben toegang tot een speciaal programma met inspirerende evenementen waarbij professionals elkaar ontmoeten. Wij nodigen hen uit mee te denken over de veranderende rol van design in technologie, economie, cultuur en maatschappij.